Tarihçesi
Bestemşe, Orta Asya Türk topluluklarının en eski zeka oyunlarından biridir. Türk dünyasında “küçük kardeş” oyunu olarak da bilinen Bestemşe, yapısı itibariyle Dokuz Kumalak’ın (Dokuz Korgool) basitleştirilmiş bir versiyonudur. Çocukların strateji oyunlarına erken yaşta adapte olabilmesi için geliştirilmiş olan bu oyun, tarih boyunca göçebe topluluklarda hem eğlence hem de eğitim aracı olarak kullanılmıştır.
Bestemşe’nin özellikle Kazakistan, Kırgızistan ve Anadolu coğrafyasında yaygınlaştığı; gençlerin Dokuz Kumalak’a hazırlanmasında temel bir adım olduğu bilinmektedir.
Oyun Malzemeleri
Bestemşe, Dokuz Kumalak’a benzeyen ancak daha küçük boyutlu bir tahta üzerinde oynanır:
- Oyun Tahtası: Her oyuncuya ait 5 kuyu (toplam 10 kuyu) bulunur. Her oyuncunun önünde ayrıca bir hazine kuyusu vardır.
- Oyun Taşları: Toplam 50 taş kullanılır. Oyun başlarken her oyuncunun 5 kuyusuna 5’er taş yerleştirilir.
Oyunun Amacı
Oyunun amacı, rakipten daha fazla taş toplayarak hazine kuyusunda biriktirmektir. Oyun sonunda hazinesinde en çok taş bulunan oyuncu oyunu kazanır.
Oyun Kuralları
- Başlangıç Düzeni: Her oyuncunun 5 kuyusunda 5’er taş bulunur.
- Hamle: Oyuncu kendi kuyularından birini seçer, içindeki tüm taşları alır ve sağdan sola (saat yönünün tersine) doğru birer birer dağıtır.
- Son Taşın Önemi:
- Son taş rakibin kuyusuna düşerse ve o kuyu çift sayıya ulaşırsa, taşlar oynayan oyuncunun hazinesine alınır.
- Son taş kendi kuyusuna düşerse oyun normal şekilde devam eder.
- Tuzdik Kuralı (Bazı Varyantlarda): Tıpkı Dokuz Kumalak’ta olduğu gibi oyuncu rakibin bir kuyusunu “tuzdik” olarak kazanabilir. Ancak genellikle çocuklara yönelik oynandığında bu kural uygulanmaz.
- Oyun Sonu: Oyunculardan birinin kuyuları tamamen boşaldığında oyun sona erer. Rakibin tarafındaki kalan taşlar onun hazinesine eklenir.
Strateji ve Eğitsel Boyutu
Bestemşe, Dokuz Kumalak’ın sadeleştirilmiş versiyonu olduğu için özellikle çocuklar ve başlangıç seviyesindeki oyuncular için idealdir.
- Sayma ve dağıtma becerilerini geliştirir.
- Dikkat, planlama ve temel strateji kurma alışkanlığı kazandırır.
- Matematiksel işlem pratiği sağlar.
- Dokuz Kumalak’a hazırlık için güçlü bir temel oluşturur.
Bu yönüyle Bestemşe, hem eğlenceli bir aile oyunu hem de çocuklar için eğitsel bir araçtır.
Günümüzde Bestemşe
Bestemşe, özellikle Orta Asya’da okullarda ve gençlik merkezlerinde öğretilen bir oyun olarak önemini korumaktadır. Kazakistan ve Kırgızistan’da resmi turnuvaları yapılmakta, Türkiye’de ise Konfederasyonumuz tarafından düzenlenen eğitim programları, atölyeler ve festival etkinliklerinde tanıtılmaktadır.
Dokuz Kumalak’ın yaygınlaşmasıyla birlikte Bestemşe de çocukların ilgisini çekmekte, kültürel bağlarımızı güçlendiren bir zeka oyunu olarak ön plana çıkmaktadır.
Bestemşe Oynamak İsteyenler İçin
- Öğrenmek: Konfederasyonumuzun düzenlediği atölyelerde Bestemşe’nin temel kurallarını kısa sürede öğrenebilirsiniz.
- Katılmak: Çocuklara yönelik özel turnuva ve festival etkinliklerinde Bestemşe heyecanını yaşayabilirsiniz.
- Geliştirmek: Ev ortamında oynayarak çocuklarınızın dikkat ve strateji becerilerini geliştirebilirsiniz.